O czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy

Morfologia krwi to podstawowe badanie, które powinna wykonać każda osoba przynajmniej raz w roku. Dostarcza ono wielu cennych informacji o stanie zdrowia, w tym o poziomie eozynofili. Eozynofile  to jeden z rodzajów białych krwinek, które biorą udział w wielu procesach. Sprawdź, jak rozpoznać przyczyny zbyt wysokiego poziomu eozynofilii i jakie leczenie będzie najskuteczniejsze?

Rola eozynofili w układzie odpornościowym

Eozynofile, zwane również granulocytami kwasochłonnymi, to jeden z typów białych krwinek (leukocytów) odgrywających istotną rolę w układzie odpornościowym. Biorą udział w szeregu procesów, w tym w reakcjach alergicznych, zwalczaniu pasożytów oraz w patogenezie zespołów hipereozynofilowych (HES).

Eozynofile stanowią mniejszość wśród białych krwinek, ale pełnią kluczowe funkcje obronne. Występują zarówno we krwi, jak i w tkankach, gdzie aktywnie uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej. Ich główne zadania to:

• eliminowanie patogenów, takich jak pasożyty,
• usuwanie z organizmu zmienionych tkanek,
• udział w procesach zapalnych, w szczególności w chorobach alergicznych i autoimmunologicznych.

Aktywacja eozynofili wiąże się również z wydzielaniem mediatorów stanu zapalnego, które mogą nasilać objawy w odpowiedzi alergicznej i wpływać na rozwój chorób przewlekłych. [1]

Podwyższony lub obniżony poziom eozynofili może wskazywać na nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem organizmu. Często wiele chorób, zwłaszcza na początkowym etapie nie daje żadnych objawów, dlatego regularne wykonywanie badań jest bardzo ważne. Poziom eozynofili najłatwiej zbadać wykonując morfologię krwi z rozmazem. [1]

Normy liczby eozynofili we krwi

Normy liczby eozynofili we krwi różnią się w zależności od wieku pacjenta. W wynikach morfologii krwi eozynofile oznaczane są skrótem EOS i wyrażane jako wartość bezwzględna (liczba komórek na mikrolitr krwi): tys./mm³, tys./µl lub procentowa (odsetek eozynofili wśród wszystkich białych krwinek): % WBC lub x10⁹/l. [2]

Przyczyny podwyższonej liczby eozynofili

Podwyższona liczba  eozynofilii (eozynofilia) może mieć różne przyczyny. Najczęściej w pierwszej kolejności podejrzewa się: [2]

• choroby alergiczne, astma, 
• zakażenia pasożytami,
• stan po kuracji pasożytniczej,
• przewlekłe zapalenie zatok,
• choroby alergiczne skóry, atopowe zapalenie skóry (AZS),
• nietolerancję histaminy (DAO),
• choroby o podłożu zapalnym (celiakia, nieswoiste choroby zapalne jelit, reumatoidalne zapalenie stawów),
• choroby hematolityczne (białaczka eozynofilowa),
• choroba Addisona.

Podwyższony poziom eozynofili może również być efektem stosowania niektórych leków, zwłaszcza przy długotrwałym ich przyjmowaniu.

Objawy związane z podwyższoną liczbą eozynofili

Wysokiemu poziomowi  eozynofilii mogą towarzyszyć niespecyficzne objawy. Warto zwrócić uwagę na:

• bóle brzucha,
• chroniczne zmęczenie,
• gorsze samopoczucie,
• stan podgorączkowy lub gorączkę,
• obrzęk naczynioruchowy.

Długo utrzymujący się podwyższony poziom eozynofili może prowadzić do gromadzenia się tych komórek w różnych narządach wewnętrznych, takich jak płuca. Może to powodować uszkodzenia tkanek i zaburzać funkcjonowanie zaatakowanych narządów, dlatego utrzymująca się eozynofilia wymaga dokładnej diagnostyki i leczenia. [2]

Podwyższone eozynofile mogą mieć różne postacie: łagodną, umiarkowaną i ciężką. Postać łagodna (600-1500/mm³) najczęściej występuje przy alergiach. Umiarkowana jest diagnozowana, kiedy liczba eozynofilii wynosi 1500-5000/mm³. Ciężka postać przekracza 5000/mm³ i może świadczyć o obecności pasożytów w organizmie. [2]

Diagnostyka eozynofili

Podstawowym badaniem oceniającym ogólny stan organizmu jest morfologia krwi z rozmazem. Nieprawidłowy wynik tego badania często stanowi pierwszy sygnał ostrzegawczy, wymagający poszerzenia diagnostyki i konsultacji lekarskiej.

W przypadku podejrzenia alergii lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak oznaczenie stężenia IgE (immunoglobuliny E) oraz testy skórne. Jeśli istnieje podejrzenie zakażenia pasożytami, diagnostyka może zostać rozszerzona o badanie kału w celu wykrycia obecności pasożytów.

Dodatkowo, w zależności od objawów, lekarz może skierować na inne badania krwi, takie jak:

• CRP (białko C-reaktywne) – wskaźnik stanu zapalnego,
• poziom witaminy B12 – ocena niedoboru tej witaminy, często związanego z anemią,
• enzymy wątrobowe (np. ALT, AST) – ocena funkcji wątroby.

Wyniki tych badań pomagają określić przyczynę objawów i zastosować odpowiednie leczenie. [2,3] 

Morfologia krwi polega na pobraniu krwi z żyły, najczęściej łokciowej. Na badanie należy zgłosić się na czczo, a dzień przed należy zrezygnować ze spożywania alkoholu, nadmiernego wysiłku fizycznego i ograniczyć stres. Nie ma konieczności zmiany diety. Przed badaniem można napić się jedynie niewielkiej ilości wody niegazowanej. [3]

Postępowanie i leczenie przy podwyższonej liczbie eozynofili

Przed rozpoczęciem leczenia konieczne jest ustalenie przyczyny podwyższonej liczby eozynofili. Tylko poznanie pierwotnego źródła problemu pozwala na dobranie odpowiednich leków i skuteczne wyeliminowanie przyczyny nieprawidłowych wyników. Sposób leczenia zależy od zdiagnozowanego schorzenia.

Choroby, które oprócz podwyższonych eozynofili dają wyraźne objawy, są zwykle łatwiejsze do rozpoznania i leczenia. Na przykład astmę oskrzelową, dzięki charakterystycznym objawom, można stosunkowo szybko zdiagnozować i wdrożyć odpowiednie leczenie. Podobnie jest w przypadku przewlekłego zapalenia zatok, które również charakteryzuje się specyficznymi objawami.

W przypadku alergii lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwhistaminowych lub glikokortykosteroidów, które pomagają kontrolować reakcje alergiczne i związany z nimi stan podwyższonej liczby eozynofili. Leczenie powinno zawsze być indywidualnie dostosowane do przyczyny i stanu zdrowia pacjenta. [4, 5]

Przez wiele lat podstawą leczenia chorób związanych z podwyższonym poziomem eozynofili były sterydy. Choć są one skuteczne w opanowywaniu stanów zapalnych, mogą wywoływać poważne działania niepożądane, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu. Należą do nich osłabienie odporności, co zwiększa ryzyko infekcji, w tym tak groźnych jak sepsa.

Obecnie coraz częściej wprowadza się nowoczesne metody leczenia, takie jak leki biologiczne oparte na przeciwciałach monoklonalnych. Działają one w sposób precyzyjny, blokując cytokiny odpowiedzialne za wzrost i aktywność eozynofili. Dzięki temu takie leczenie może być skuteczniejsze i bezpieczniejsze niż tradycyjne sterydy. Stosuje się je m.in. w terapii astmy eozynofilowej czy innych chorobach związanych z wysokim poziomem eozynofili. [5]

Bibliografia

1. Czarnobilska E., Obtułowicz K., Eozynofil w chorobach alergicznych i niealergicznych, “Przegląd Lekarski”, 2005/62/12, s. 1484-1487.
2. Ihnatowicz P., Ptak E., Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, Cholesterol, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2017.
3. Teległów A., Diagnostyka hematologiczna : podstawowe badanie : morfologia krwi, [w], Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków 2020, s. 212-217.
4. Świerczyńska-Krępa M., Lista leków stosowanych w chorobach alergicznych, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57988,lista-lekow-stosowanych-w-chorobach-alergicznych, data dostępu 08/2024.

Kuna P., O eozynofilach się nie myśli i nie mówi, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/aktualnosci/327454,o-eozynofilach-sie-nie-mysli-i-nie-mowi, data dostępu 08/2024.